Các hành vi độc hại trong mối quan hệ không chỉ là tranh cãi hay ghen tuông. Chúng cũng có thể bao gồm những hành động ít tinh tế hơn, và gây ảnh hưởng tiêu cực đến cách bạn nhìn nhận về chính bản thân mình và về thế giới. Đôi khi, chúng ta có thể dành cho người mình yêu quý những điều tốt nhất mà không đòi hỏi gì cả. Nhưng, có một số hành vi mà bạn có thể không chấp nhận trong bất kỳ mối quan hệ nào. Việc xác định những hành vi gây hại cho sức khỏe tâm thần này có thể giúp bạn đưa ra quyết định bảo vệ chính mình.
Mục lục
- 1. Thao túng tâm lý (Gaslighting) – Hành vi độc hại trong mối quan hệ bạn cần tránh
- 2. Làm bẽ mặt (Humiliating) – Hành vi độc hại gây tổn thương trong một mối quan hệ
- 3. Cô lập (Isolating)
- 4. “Đánh chặn” (Stonewalling)
- 5. Đe dọa (Threatening)
- 6. Chuyển di cảm giác tội lỗi (Blame shifting)
- 7. Cưỡng ép lệ thuộc (Forcing dependence)
- 8. Tại sao một số người chấp nhận các hành vi độc hại trong mối quan hệ?
1. Thao túng tâm lý (Gaslighting) – Hành vi độc hại trong mối quan hệ bạn cần tránh
Janika Veasley, một nhà trị liệu hôn nhân và gia đình ở Yardley, Pennsylvania, cho biết: “Thao túng (Gaslighting) là một hành vi độc hại trong mối quan hệ mà bạn không nên chấp nhận. Đây cũng là một trong những hình thức thao túng cảm xúc phổ biến nhất.” Một số câu nói điển hình về gaslighting như:
“Nó không hề xảy ra như vậy. Chỉ là em đang tưởng tượng ra nó thôi. Do em cảm thấy quá bất an mà thôi.”
“Công việc của anh là phải giao lưu với nhiều người. Em đừng suy diễn quá lên rồi ghen khùng ghen điên!”
“Anh chưa bao giờ nói điều đó. Em lúc nào cũng tiếp nhận mọi thứ một cách sai lầm như vậy.”
2. Làm bẽ mặt (Humiliating) – Hành vi độc hại gây tổn thương trong một mối quan hệ
Làm bẽ mặt (Humiliating) là một hành vi độc hại trong mối quan hệ có thể xuất hiện dưới hình thức chỉ trích gay gắt, hoặc những trò đùa mỉa mai không chỉ để giỡn với nhau. Hơn hết, đó là hành vi gây tổn thương nhắm vào sự bất an của bạn.
Một số câu nói điển hình:
“Lúc nào anh ấy cũng như vậy! Nhiều khi tớ tự hỏi liệu mình có phải đã kết hôn với một tên ngốc hay không.”
“Đừng để ý đến cô ấy. Cô ấy không giúp ích gì đâu.”
3. Cô lập (Isolating)
Sự cô lập không đơn giản như đưa bạn sống tách biệt ở một hòn đảo xa xôi. Đôi khi, sự cô lập có thể xảy ra một cách riêng lẻ và tăng dần trong một thời gian dài. Thông thường, khi điều đó xảy ra, bạn sẽ không biết cho đến khi thấy mình bị ngắt kết nối với bạn bè và gia đình. Tồi tệ hơn, xung quanh bạn cũng không còn hệ thống hỗ trợ nào.
Biểu hiện của hành vi cô lập là gì? Bạn có thể thấy người yêu của mình luôn có cớ để bỏ lỡ các sự kiện của bạn. Hoặc, anh/ cô ấy thường phàn nàn về việc bạn bè của bạn là những người có ảnh hưởng xấu. Anh/ cô ấy cũng có thể nói rằng mình cảm thấy không thoải mái khi ở bên gia đình bạn. Anh/ cô ấy tỏ ra khó chịu, hoặc đối xử im lặng với bạn khi bạn đã trở về sau thời gian ở bên bạn bè hoặc gia đình.
Tình trạng này lặp lại và kéo dài có thể khiến bạn xuất hiện những cảm xúc tiêu cực và khó chịu. Đó chính là hành vi độc hại trong mối quan hệ mà bạn cần tránh.
Một số câu nói điển hình như:
“Em biết mà, anh không thấy thoải mái khi ở gần họ. Anh không thể tin là em sẽ chọn họ chứ không phải anh.”
“Anh đã lên kế hoạch cho mình vào đêm hôm đó rồi. Đáng lẽ em phải hỏi sớm hơn chứ!”
“Em đã có một ngày làm việc kinh khủng. Đêm nay anh có thể nghiêm túc để anh một mình không?”
4. “Đánh chặn” (Stonewalling)
“Đánh chặn” (Stonewalling) đôi khi được gọi là phương pháp điều trị im lặng”, theo Lena Derhally, một chuyên gia tâm lý trị liệu về sang chấn ở Washington DC. Một số người có thể gặp khó khăn trong giao tiếp, trở ngại thể hiện cảm xúc, đặc biệt nếu họ đang buồn. Tuy nhiên, cố tình phớt lờ hoặc rời xa bạn có thể là một hình thức trừng phạt mối quan hệ độc hại.
Một số ví dụ về Stonewalling: Bạn và người yêu đang tranh cãi, và anh/ cô ấy từ chối trả lời câu hỏi của bạn hoặc trả lời bất cứ điều gì. Giữa cuộc trò chuyện, anh/ cô ấy bỏ đi. Và, anh/ cô ấy có thể ngừng nói chuyện với bạn trong vài ngày.
5. Đe dọa (Threatening)
Các mối đe dọa có thể được che giấu một cách tinh vi bằng lời nói. Nhưng, chúng thường trực tiếp và nhằm mục đích khiến bạn sợ hãi hoặc nghi ngờ. Họ có thể nhắm vào bạn, nhưng cũng có thể nhắm vào những thứ hoặc những người bạn quan tâm. Không chỉ là một hành vi độc hại trong mối quan hệ, sự đe dọa còn là một hình thức bạo lực ngôn từ.
“Nếu anh/ em không làm theo những gì tôi yêu cầu, tôi sẽ loại bỏ ngay thứ mà bạn muốn.”
6. Chuyển di cảm giác tội lỗi (Blame shifting)
Theo Derhally: “Khi bạn buồn phiền về điều gì đó, và thay vì nhận trách nhiệm, họ lại đổ lỗi cho bạn.” Hành vi này có thể xuất hiện dưới dạng câu nói: “Nếu anh… thì em sẽ không…” và có thể khiến bạn cảm thấy tội lỗi. Nó gạt bỏ cảm xúc của chính bạn về điều đó. Nó có thể là mất sự chú ý từ những gì bạn cảm thấy và cần đến những gì bạn được cho là đã làm hoặc không làm.
Một số câu nói điển hình:
“Anh buồn vì anh muốn vậy. Giờ anh cũng muốn em khó chịu như vậy luôn à!”
“Anh chỉ lớn tiếng vì em biết anh đã có một ngày tồi tệ. Vậy mà em vẫn cứ muốn phàn nàn về việc này.”
7. Cưỡng ép lệ thuộc (Forcing dependence)
Một số cặp đôi thường có một người thanh toán hầu hết các hóa đơn hoặc làm thủ tục giấy tờ. Quyết định này có thể được 2 bên thống nhất. Đây cũng có thể là một phần của việc phân bổ vai trò, nhiệm vụ trong mối quan hệ. Tuy nhiên, đôi khi, đó có thể là một hành vi độc hại trong mối quan hệ nhằm khiến bạn bất lực và phụ thuộc vào anh/ cô ấy. Lúc này, bạn có thể cảm thấy mình cần phải dựa vào người đó để đưa ra quyết định.
Điều này khiến bạn có nhiều khả năng rơi vào tình trạng bị lạm dụng. Bởi vì bạn không có đủ nguồn lực để rời đi, hoặc không chắc chắn làm thế nào để có thể thoát ra mà không mất mọi thứ.
Một số câu nói điển hình của người có hành vi cưỡng ép lệ thuộc:
“Đừng lo lắng về tài chính. Tôi sẽ lo mọi thứ. Tôi cũng sẽ cho em một khoản trợ cấp hàng tháng.”
“Em không cần có xe. Tôi có thể chở em đến bất cứ nơi nào em cần.”
8. Tại sao một số người chấp nhận các hành vi độc hại trong mối quan hệ?
Có nhiều lý do giải thích tại sao một người có thể dung thứ cho các hành vi độc hại trong mối quan hệ cặp đôi, hoặc tiếp tục lạm dụng về lời nói đối với người yêu, hoặc vợ/ chồng của mình. Trong đó, một số giả thuyết liên quan bao gồm:
- Kiểu gắn bó không an toàn (Insecure Attachment Style)
- Rối loạn nhân cách phụ thuộc (Dependent Personality Disorder)
- Sự gắn kết đau thương (Trauma Bonding)
- Sang chấn thời thơ ấu (Childhood Trauma)
Xem thêm:
Sống trong một mối quan hệ không lành mạnh có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của bạn. Không chỉ thế, nó còn có thể tác động tiêu cực đến cách bạn nhìn nhận những giá trị của bản thân và thế giới. Việc nhận ra các hành vi độc hại trong mối quan hệ là không hề dễ dàng. Nếu bạn cảm thấy mình có thể đang rơi vào một mối quan hệ như vậy, hãy tìm đến Chuyên viên Tâm lý PsyCareVN hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần để được hỗ trợ cách xác định các loại hành vi mà mình đang lo ngại.
