Liệu pháp màu sắc còn được gọi là liệu pháp sắc ký (color therapy), là một hình thức trị liệu sử dụng màu sắc và ánh sáng để điều trị một số tình trạng sức khỏe thể chất và tinh thần. Chúng ta có thể tìm thấy hình thức trị liệu này từ người Ai Cập cổ đại. Họ sử dụng những căn phòng tràn ngập ánh nắng với những chiếc kính màu nhằm mục đích trị liệu. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu khái niệm, lịch sử phát triển của liệu pháp màu sắc trong tâm lý học và những lợi ích mà nó đem lại trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tinh thần.
Mục lục
1. Liệu pháp màu sắc là gì: Khái niệm và lịch sử
Việc thực hành liệu pháp màu sắc có thể bắt nguồn từ y học ayurvedic của Ấn Độ, nơi tuyên bố rằng việc áp dụng một số màu sắc nhất định có thể điều chỉnh sự mất cân bằng trong các luân xa của cơ thể chúng ta. Mặc dù liệu pháp màu sắc đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây, nhưng nó vẫn không được chấp nhận rộng rãi trong y học phương Tây.
Trong khi tâm lý học màu sắc là nghiên cứu về cách các màu sắc khác nhau có thể ảnh hưởng đến hành vi và nhận thức của con người, liệu pháp màu sắc lại khác. Nó dựa trên giả định chưa được chứng minh rằng một số màu nhất định có thể tác động chữa lành tinh thần cho con người.
Mặc dù là giả định, nhưng không thể phủ nhận rằng màu sắc ảnh hưởng đến chúng ta ở một thời điểm nào đó trong cuộc đời. Đối với một số người, nhìn thấy màu xanh lá cây trên đường chạy hàng ngày sẽ giúp họ cải thiện tâm trạng. Hoặc, có người cảm thấy vui vẻ ngay lập tức khi mặc một chiếc váy màu vàng yêu thích.
2. Phân loại liệu pháp màu sắc
Khi thực hành liệu pháp màu sắc, người ta luôn có niềm tin rằng sự đa dạng của màu sắc có thể đem đến sự chữa lành cần thiết cho cơ thể. Điều này thể hiện qua tác động của các màu sắc cơ bản đến con người như sau.
- Màu đỏ: Màu đỏ được sử dụng cho những người đang cảm thấy mệt mỏi hoặc kiệt quệ về tinh thần nhằm tiếp thêm sinh lực hoặc sức sống mãnh liệt. Tuy nhiên, không nên lạm dụng vì màu đỏ cũng có thể tăng mức độ căng thẳng cho người vốn sở hữu điều đó.
- Màu xanh lam: Các nhà trị liệu tâm lý bằng sắc ký thường sử dụng màu xanh lam để cải thiện chứng trầm cảm. Màu xanh lam đậm được cho là có đặc tính an thần, và có thể áp dụng cho những người bị mất ngủ hoặc mắc các rối loạn giấc ngủ khác.
- Màu xanh lá cây: Đây là màu từ thiên nhiên. Theo các nhà trị liệu màu sắc, nó có thể giúp giảm căng thẳng và mang lại sự thư giãn cho con người.
- Màu vàng: Màu vàng là màu của ánh sáng tự nhiên. Trong lý thuyết liệu pháp màu sắc, nó giúp thúc đẩy bạn cảm thấy vui vẻ, lạc quan, ấm áp và chân thành.
- Màu cam: Khơi gợi cảm xúc hạnh phúc từ mọi người là đặc tính được tìm thấy ở màu cam. Một số người tin rằng màu này chính là biểu tượng của sự sáng tạo và quyết đoán.
- Màu tím: Đây là màu sắc gắn liền với nhiều ý nghĩa, bao gồm trí tuệ, sự sáng tạo, hoàng gia, quyền lực, tham vọng và cả sự sang trọng. Màu tím cũng đại diện cho phép thuật, sự xa hoa, hòa bình, niềm tự hào, độc lập, sự truyền thống và sự giàu có.
Mỗi màu mà chúng ta có thể nhìn thấy có bước sóng và tần số duy nhất của nó. Mỗi tần số riêng biệt có tác dụng khác nhau đối với con người và được sử dụng cho các mục đích khác nhau.
3. Một số kỹ thuật trong trị liệu màu sắc
Dựa trên ý nghĩa của các màu sắc xung quanh và nhận định rằng những màu ấm thường được sử dụng để tạo hiệu ứng kích thích, trong khi màu lạnh được sử dụng để tạo hiệu ứng làm dịu, hai kỹ thuật thị giác đã được xây dựng nhằm đem đến hiệu quả chữa lành tinh thần. Trong số các kỹ thuật trong liệu pháp màu sắc, có thể kể đến hai loại như sau.
- Kỹ thuật rèn luyện thị giác: Kỹ thuật này thực hiện bằng cách cho thân chủ nhìn vào một màu cụ thể với hy vọng rằng nó tạo ra phản ứng mong muốn trong cơ thể họ.
- Kỹ thuật chiếu trực tiếp một số màu nhất định lên các bộ phận của cơ thể: Các nhà trị liệu màu sắc tin rằng màu sắc có thể xâm nhập vào cơ thể chúng ta qua mắt hoặc da. Dù chọn kỹ thuật nào cũng hướng đến việc tận dụng các tần số năng lượng của màu sắc nhằm xoa dịu những vấn đề về tinh thần.
4. Liệu pháp màu sắc mang lại hiệu quả cho những vấn đề gì?
Trị liệu màu sắc, hay liệu pháp sắc ký, được xem là một phương pháp chữa lành tinh thần nhằm hạn chế lạm dụng thuốc. Đây có thể không phải là phương pháp điều trị dứt điểm cho bất kỳ tình trạng sức khỏe tinh thần, nhưng nó cũng góp phần cải thiện cảm xúc và biểu hiện của các triệu chứng như:
- Căng thẳng
- Trầm cảm
- Gây hấn (Hiếu chiến)
- Huyết áp cao
- Rối loạn giấc ngủ
- Rối loạn lo âu
- Một số bệnh ung thư
- Nhiễm trùng da
Mặc dù không có bằng chứng khoa học nào cho thấy liệu pháp màu sắc có hiệu quả trong điều trị ung thư hoặc bất kỳ bệnh nào khác, nhưng theo Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, việc thực hành một số khía cạnh của liệu pháp màu sắc là hoàn toàn vô hại.
5. Lợi ích của liệu pháp màu sắc
Trong nhiều thập kỷ, liệu pháp màu sắc đã được cho là mang lại một số lợi ích khác nhau từ các cuộc thử nghiệm của các nhà trị liệu, bao gồm từ thể chất đến tinh thần. Chẳng hạn như:
- Làm giảm căng thẳng: Một số màu như xanh lam và xanh lá cây được cho là có tác dụng làm cải thiện cảm giác lo lắng và căng thẳng.
- Tăng cảm giác thèm ăn: Khi phải đối mặt với các chứng bệnh chán ăn tâm thần thì các màu sắc ấm nóng có thể giúp bạn thức đẩy sự thèm ăn.
- Cải thiện triệu chứng rối loạn cảm xúc theo mùa: Hầu hết khi thời tiết thay đổi, nhất là khi trời trở lạnh và thiếu ánh sáng mặt trời, thì mọi người thường có xu hướng dễ rối loạn cảm xúc. Liệu pháp sử dụng ánh sáng rực rỡ như vàng hoặc cam đã thể hiện vai trò tác động tích cực của mình.
- Thúc đẩy năng lượng: Các màu như đỏ và vàng được cho là sẽ thúc đẩy năng lượng của bạn và khiến bạn có động lực hơn.
6. Ứng dụng liệu pháp màu sắc trong cuộc sống
Mặc dù trị liệu màu sắc dựa trên tiền đề rằng một số màu sắc gợi ra những cảm xúc cụ thể ở hầu hết mọi người, nhưng điều này không phải lúc nào cũng đúng. Con người là duy nhất. Ảnh hưởng của một số màu đối với con người có thể thay đổi tùy theo chủ thể. Có những màu mà hầu hết chúng ta lại cảm thấy êm dịu hoặc nhẹ nhàng, nhưng nó lại có thể gây lo âu hoặc buồn phiền cho những người khác. Dưới đây là một số cách bạn có thể bắt đầu thử nghiệm với liệu pháp màu sắc trong cuộc sống của mình.
6.1. Loại bỏ ánh sáng xanh vào ban đêm để có giấc ngủ ngon hơn
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, ánh sáng xanh trong máy tính xách tay, điện thoại và tivi của bạn có thể ảnh hưởng đến nhịp sinh học của bạn. Chính điều này ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của bạn. Đeo kính chống ánh sáng xanh hoặc chuyển cài đặt trên các thiết bị của bạn sang tông màu vàng ấm sẽ giúp bạn ngủ nhanh và sâu hơn (Harvard Health Publishing, Blue light has a dark side, 2020).
6.2. Hòa mình vào tự nhiên
Màu xanh của của cây cỏ giúp bản thân bạn cân bằng cuộc sống, thoát khỏi lo âu. Hãy cân nhắc kết hợp cùng vài hoạt động thể chất nhẹ nhàng như chạy bộ, yoga ngoài trời để đưa mình đắm chìm trong nguồn cảm xúc tích cực.
6.3. Chủ động lựa chọn màu sắc phù hợp với bản thân
Khi chọn màu cho bất cứ thứ gì, từ màu tường ngôi nhà đến màu quần áo, đồ vật,…hãy chọn những màu mà bạn thấy kích thích hoặc khơi gợi niềm hứng khởi, vui vẻ. Chúng giúp bạn làm giảm nguồn cảm xúc tiêu cực và gia tăng những cảm nhận tích cực về bản thân và cuộc sống.
Điều quan trọng cần nhắc lại là liệu pháp màu sắc không phải là phương pháp điều trị dứt điểm cho bất kỳ tình trạng sức khỏe thể chất hoặc tinh thần nào. Đây chỉ là một phương pháp chữa lành tinh thần thay thế nhằm hạn chế tình trạng lạm dụng thuốc. Lưu ý, nếu bạn đang cảm thấy bản thân gặp phải các biểu hiện khó khăn tâm lý như rối loại lo âu, căng thẳng, trầm cảm,… hãy liên hệ với một chuyên gia tâm lý để có được sự hỗ trợ tốt nhất.
